-
1 obruo
ob-ruo, ruī, rutum, ere1)а) заваливать, закидывать, забрасывать, засыпать (aliquem telis V, lapidibus C; corpus terrā Just); покрывать (nive perenni obrŭta juga QC; o. terram umbris Lcr); закапывать, зарывать ( thesaurum C); погружать ( puppes V)fluctibus obrui Su — утонутьб) окутывать, завёртывать (aliquem veste PM; obruto tuniculā capite Pt)2) сеять (milium Col; semina sulcis O)3) затмевать ( famam alicujus T); изглаживать, уничтожать (nomen alicujus C; aliquid perpetua oblivione C)spatio obruta memoria SenT — воспоминание, изгладившееся от времени4) перегружать, чрезмерно нагружать, обременятьo. vino mentis calorem Pt — топить в вине жар души5) подавлять (curae animum obruunt Q; obrui tot mălis CC)o. ventos otio H — унять ветрыo. vulneribus Just — весь в ранахo. aliquem criminibus C — осыпать кого-л. обвинениямиrisus aliquem obruit C — кто-л. покатывается со смеху -
2 obruo
ob-ruo, ruī, rutum, Partiz. Fut. akt. obruitūrus, ere, mit einer Masse (Erde, Kleidern usw.) überdecken, überschütten, verscharren, versenken, vergraben, I) eig.: A) im allg.: alqm lapidibus, Cic.: se arenā, Cic.: aegros veste, Plin.: mortuorum corpora terrā, Iustin.: miles nivibus pruinisque obrutus, Liv.: obr. alqm vivum, Sall.: thesaurum, Cic.: quod superest tuā obrue dextrā, zerschmettere, Verg.: submersas obrue puppes, Verg.: hunc phalarica obruat, erdrücke, begrabe unter seiner Last, Lucan. – poet., terram nox obruit umbris, bedeckt, Lucr. 6, 864. – B) insbes.: a) eingrabend säen, milium, lupinum, Colum. – b) überladen, alqm vino et epulis, Nep.: se vino, Cic. – II) übtr.: A) im allg.: an (vis animi) metuit... domus (= corpus) aetatis spatio ne fessa vetusto obruat, daß der Ruin des alten Hauses sie überschütte, Lucr.: testem omnium risus obruit, drückte zu Boden (= brachte in Verwirrung, außer Fassung), Cic.: obruimur numero, werden übermannt, Verg.: obrui aere alieno, in Schulden versinken, tief in Schulden geraten, Cic.: sorte ipsā obruebantur inopes, das Kapital erdrückte die Armen, Liv.: obrui negotii magnitudine, Cic.: obrui opprobriis, überschüttet werden, Augustin.: obrutus criminibus, überhäuft mit usw., Cic.: tot malis obrutus homo, von so vielen Leiden ergriffener (befallener), Cels.: deus me obruit, überschüttet mich mit Unglück, Prop.: te verbis obruit, donnert nieder, Cic. – B) insbes., bedecken, begraben, 1) = verdunkeln, in Schatten stellen, in den Hintergrund drängen, vernichten, vergessen machen, in Vergessenheit begraben, nomen alcis, Cic.: omen, Cic.: alqd perpetuā oblivione, Cic.: ea quae decrevimus (unsere gefaßten Beschlüsse), Cic.: Vatinium dignatione obruerat, hat er durch Übergewicht seiner Würde (die Macht seines Ansehens) in den Staub gedrückt, Vell.: Marius Catuli interitu sex suos obruit consulatus, verdunkelte den Ruhm von sechs Konsulaten, Cic.: obruitur tot et tam illustribus consulatibus L. Furius Bibaculus, Val. Max.: obruimur ambitione et foro, wir gehen unter in Bewerbungen u. Prozessen, Cic. – 2) verdunkeln, in Schatten stellen = übertreffen, famam alcis, Tac. Agr. 17, 3: Venus nymphas obruit, Stat. Ach. 1, 293 sq. – / Infin. Präs. Pass. obri, Corp. inscr. Lat. 6, 19668.
-
3 obruo
ob-ruo, ruī, rutum, Partiz. Fut. akt. obruitūrus, ere, mit einer Masse (Erde, Kleidern usw.) überdecken, überschütten, verscharren, versenken, vergraben, I) eig.: A) im allg.: alqm lapidibus, Cic.: se arenā, Cic.: aegros veste, Plin.: mortuorum corpora terrā, Iustin.: miles nivibus pruinisque obrutus, Liv.: obr. alqm vivum, Sall.: thesaurum, Cic.: quod superest tuā obrue dextrā, zerschmettere, Verg.: submersas obrue puppes, Verg.: hunc phalarica obruat, erdrücke, begrabe unter seiner Last, Lucan. – poet., terram nox obruit umbris, bedeckt, Lucr. 6, 864. – B) insbes.: a) eingrabend säen, milium, lupinum, Colum. – b) überladen, alqm vino et epulis, Nep.: se vino, Cic. – II) übtr.: A) im allg.: an (vis animi) metuit... domus (= corpus) aetatis spatio ne fessa vetusto obruat, daß der Ruin des alten Hauses sie überschütte, Lucr.: testem omnium risus obruit, drückte zu Boden (= brachte in Verwirrung, außer Fassung), Cic.: obruimur numero, werden übermannt, Verg.: obrui aere alieno, in Schulden versinken, tief in Schulden geraten, Cic.: sorte ipsā obruebantur inopes, das Kapital erdrückte die Armen, Liv.: obrui negotii magnitudine, Cic.: obrui opprobriis, überschüttet werden, Augustin.: obrutus criminibus, überhäuft mit usw., Cic.: tot malis obrutus homo, von so vielen Leiden ergriffener (befallener), Cels.: deus me obruit, über-————schüttet mich mit Unglück, Prop.: te verbis obruit, donnert nieder, Cic. – B) insbes., bedecken, begraben, 1) = verdunkeln, in Schatten stellen, in den Hintergrund drängen, vernichten, vergessen machen, in Vergessenheit begraben, nomen alcis, Cic.: omen, Cic.: alqd perpetuā oblivione, Cic.: ea quae decrevimus (unsere gefaßten Beschlüsse), Cic.: Vatinium dignatione obruerat, hat er durch Übergewicht seiner Würde (die Macht seines Ansehens) in den Staub gedrückt, Vell.: Marius Catuli interitu sex suos obruit consulatus, verdunkelte den Ruhm von sechs Konsulaten, Cic.: obruitur tot et tam illustribus consulatibus L. Furius Bibaculus, Val. Max.: obruimur ambitione et foro, wir gehen unter in Bewerbungen u. Prozessen, Cic. – 2) verdunkeln, in Schatten stellen = übertreffen, famam alcis, Tac. Agr. 17, 3: Venus nymphas obruit, Stat. Ach. 1, 293 sq. – ⇒ Infin. Präs. Pass. obri, Corp. inscr. Lat. 6, 19668. -
4 aes
aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze. - panes aeris, Plin.: lingots d'airain. - aes temperare, Plin.: tremper l'airain. - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze. - aes Cyprium: cuivre (rouge). - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze. - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes. - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain. - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât. - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque. - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes. - aes rectum, Ov.: trompette droite. - aes flexum, Ov.: trompette recourbée. - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics. - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent. - aes grave, Liv.: grosse monnaie. - aes alienum: dette, argent emprunté. - in aere alieno esse: avoir des dettes. - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette. - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes. - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi. - in aes alienum incidere: s'endetter. - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart. - gravis aere, Virg.: chargé d'argent. - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent. - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn. - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as. - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur. - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit. - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie. - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service. - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but. - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu. - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.* * *aes, aeris, n. [st1]1 [-] airain, cuivre, bronze. - panes aeris, Plin.: lingots d'airain. - aes temperare, Plin.: tremper l'airain. - ducere ex aere, Plin.: couler en bronze. - aes Cyprium: cuivre (rouge). - aere solum tractare, Lucr.: travailler la terre avec l'airain. [st1]2 [-] ouvrage en cuivre ou en bronze. - paterae et aera, Hor.: des patères et des coupes. - pontum confindere aere, Tib.: fendre la mer avec la proue d'airain. - abdere aera cibis, Ov.: cacher l'hameçon sous l'appât. - aere caput fulgens, Virg.: tête resplendissante sous le casque. - aera micantia, Virg.: cuirasses brillantes. - aes rectum, Ov.: trompette droite. - aes flexum, Ov.: trompette recourbée. - aes thermarum, Mart.: la cloche des bains publics. - aera legum, Tac.: tables des lois. [st1]3 [-] as, monnaie, argent. - aes grave, Liv.: grosse monnaie. - aes alienum: dette, argent emprunté. - in aere alieno esse: avoir des dettes. - in aere alieno nullo esse: n'avoir aucune dette. - aere alieno opprimi (obrui): être accablé de dettes. - in aere meo est, Cic. Fam, 15, 14, 1: il est tout à moi. - in aes alienum incidere: s'endetter. - argentum aere solutum est, Sall.: on paya un as pour un sesterce, les dettes furent réduites au quart. - gravis aere, Virg.: chargé d'argent. - meret aera, Hor.: il gagne de l'argent. - aere alieno aliquem levare, Cic.: acquitter les dettes de qqn. - aeris (= assium) triciens: trois millions d'as. - magister alicujus aeris, Gell. 18, 5: un maître de quelque valeur. - aere suo censeri, Sen.: valoir par soi-même. [st1]4 [-] solde militaire, salaire, profit. - aere dirutus est, Cic.: il a été privé de sa paie. - istius aera vetera, Cic.: ses anciens états de service. - studium quod ad aes exit, Sen.: étude qui a le gain pour but. - aes manuarium, Gell.: gain du jeu, argent gagné au jeu. - sonat aes thermarum, Mart. 14: la clochette des bains sonne. - voir hors site aes thermarum.* * *AEs, aeris, neu. gen. Genus est metalli. Plin. Arain, ou cuyvre.\AEs coronarium. Du leton.\AEs regulare, siue ductile. Arain.\AEs caldarium. Cuyvre.\AEra pro Operibus ex aere factis. Virg. Ouvrages faicts de cuyvre, ou d'arain.\AEs, pecunia ex aere facta. Plaut. Ter. Pli. Monnoye de billon.\AEre dirutus miles. Cic. Gendarme cassé aux gages.\AEs alienum. Ci. Les debtes que nous debvons, ou qu'on nous doibt.\AEs meum alienum. Cic. Ce que je doy.\AEs alienum tuum. Cic. Tes debtes, Ce que tu doibs.\AEs alienum cogere. Plaut. S'endebter.\Conflare aes alienum. Sallust. S'endebter.\Nouum aes alienum contrahere. Cic. S'endebter de nouveau.\Crescit tibi aes alienum. Cic. Tes debtes s'augmentent.\AEs alienum dissoluere. Cic. S'acquicter, Payer ses debtes.\Donare aes alienum. Brut. Ciceroni. Remettre les debtes, Quicter.\In aere alieno nullo esse. Cic. Ne debvoir rien.\Exire aere alieno. Cic. Sortir de ses debtes, S'acquicter, Les payer.\Facere aes alienum. Liu. S'endebter.\Habere aes alienum. Cic. Estre endebté.\Laborare ex aere alieno. Caesar. Estre fort endebté, Devoir beaucoup, et ne povoir payer.\Liberare se maximo aere alieno. Cic. S'acquicter et delivrer de grandes debtes.\Luere aes alienum. Curt. Payer les debtes.\AEre alieno obstringere omnes amicos. Brut ad Ciceronem. Faire que nos amis empruntent pour nous faire plaisir.\AEs alienum alicuius suscipere. Cic. Prendre sur soy les debtes d'un autre, Soy charger d'acquicter autruy de ses debtes.\AEs circunforaneum. Cic. Argent prins à interest, ou perte de finance.\AEs graue. Liu. Arain en masse.\AEs signatum, Arain monnoyé et marqué.\In aere meo est. Cice. Il est de mes amis, Il est des miens, Il est à moy à vendre et à despendre.\AEre meo me lacessis. Plaut. Tu me fais de tel pain soupe.\AEs militare. Asconius. Argent de quoy on paye les gensdarmes.\Acuta aera. Horat. Qui tintent cler.\AEs conflare. Plin. Fondre à force de souffler.\Ex aere aliquem ducere. Virg. Le faire de fonte, Faire d'arain la statue de quelcun.\Tacent aera. Stat. Cessent de sonner. -
5 obruo
obrŭo, ĕre, obrŭi, obrŭtum - tr. - [st2]1 [-] couvrir, cacher, enfoncer, enterrer, ensevelir, enfouir. [st2]2 [-] couvrir avec la terre, semer. [st2]3 [-] accabler, presser, écraser. [st2]4 [-] écraser (par la comparaison), obscurcir, éclipser (un rival). - oblivione obruere, Cic.: ensevelir dans l’oubli. - aere alieno obrui: être écrasé de dettes. - testem obruere, Cic.: confondre un témoin. - obrui numero, Virg. En. 2: être accablé par le nombre.* * *obrŭo, ĕre, obrŭi, obrŭtum - tr. - [st2]1 [-] couvrir, cacher, enfoncer, enterrer, ensevelir, enfouir. [st2]2 [-] couvrir avec la terre, semer. [st2]3 [-] accabler, presser, écraser. [st2]4 [-] écraser (par la comparaison), obscurcir, éclipser (un rival). - oblivione obruere, Cic.: ensevelir dans l’oubli. - aere alieno obrui: être écrasé de dettes. - testem obruere, Cic.: confondre un témoin. - obrui numero, Virg. En. 2: être accablé par le nombre.* * *Obruo, obruis, obrui, obrutum, pen. cor. obruere. Cic. Couvrir de terre ou d'autre chose, Encombrer.\Obruere lapidibus, telis, et id genus. Cic. Liu. Accabler et couvrir de pierres, Accraventer.\Nox terram obruit roriferis vmbris. Lucret. Couvre.\Obruere sale. Plin. Pouldrer de sel.\Corpus obruere tellure. Ouid. Enterrer.\Obrutum vetustate, vel situ vetustatis. Plin. Oublié à cause du long temps.\Obrutus in terra. Cato. Enterré.\Obruere se vino. Cic. S'enyvrer, Se nayer de boire.\Obruere, per metaphoram. Quintil. Tot voluptates obruere possunt vnum dolorem. Tant de plaisirs et esbats peuvent couvrir et faire passer la douleur.\Perpetua obliuione aliquid obruere. Cice. Oublier à jamais, Mettre en oubli perpetuel.\Famam alicuius obruere. Tacit. Abolir.\Memoriam et nomen alicuius obruere. Cic. Faire qu'il ne soit aucun bruit ne mention d'aucun.\Obruit aliquem obliuio. Tacit. Quand il n'est aucune memoire de luy.\Obruit eum obliuione vetustas. Cic. Il y a si long temps qu'il estoit, qu'il n'en est plus de memoire.\Obliuione obruere facta sua. Ci. Mettre en oubli ses faicts, N'en faire nulle mention.\Obruere aere alieno. Cic. Endebter fort, Encombrer de debtes, Nayer de debtes.\Obrui magnitudine negotii tanquam fluctu. Cicero. Avoir merveilleusement d'affaires, et en estre comme couvert et accablé.\Risu obruere testem. Cic. Le confuter, Luy faire si grande honte, qu'il n'ose plus parler.\Obruitur vulgi sermo hominum interitu, et obliuione posteritatis extinguitur. Cic. Le bruit qu'on a eu du peuple est perdu quand on est mort, et ceulx qui viennent apres, n'en font aucune memoire.\Obruitur aratorum testimoniis. Cic. Il est confuz et opprimé de tesmoings. -
6 ob-ruō
ob-ruō uī, utus, ere, to overwhelm, overthrow, cover, cover over, hide, bury: ibi vivi obruerentur, be buried alive, S.: confossus undique obruitur, Cu.: sese harenā, hide in the sand: thesaurum, bury.—To sink, submerge, cover with water, overflow: submersas obrue puppīs, V.: me undis, H.: obrutus adulter aquis, O.: Aegyptum Nilus.—To sow, plant, cover with earth: semina terrā, O.—To cover, bury, cast down, destroy: telis Nostrorum obrui, V.: Si mereor, tuā obrue dextrā, V.—To overload, surfeit: vino se.—Fig., to overwhelm, bury, conceal, put out of sight, abolish: adversa perpetuā oblivione: omen: orationem, i. e. refute, L.: talis viri interitu sex suos obruere consulatūs, destroyed the glory of.—To overwhelm, overload, weigh down, oppress: criminibus obrutus: aere alieno: faenore, L.: qui in augendā obruitur re, in the pursuit of wealth, H.—To overcome, overpower, surpass, eclipse, obscure: successoris famam, Ta.: obruimur numero, are outnumbered, V. -
7 obruo
ob-rŭo, ŭi, ŭtum, 3 ( inf. pres. pass. OBRI for obrui, Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 341; v. in the foll. I. B. 1.), v. a. (n. Lucr. 3, 775; v. infra), to overwhelm, overthrow, strike down; to cover, cover over with any thing; also to hide in the ground, bury by heaping over (class.; cf.: opprimo, subruo).I.Lit.A.In gen.:B.aliquem caestu,
Stat. Achill. 1, 191:concidit, et totis fratrem gravis obruit armis,
id. Th. 11, 573; Verg. A. 5, 692:confossus undique obruitur,
Curt. 8, 11:ranae marinae dicuntur obruere sese harenā solere,
bury themselves in the sand, Cic. N. D. 2, 49, 125:thesaurum,
to bury, id. Sen. 7, 21:ova,
to hide in the earth, id. N. D. 2, 52, 129:aegros veste,
to cover, Plin. 26, 3, 8, § 16: oceanum rubra tractim obruit aethra, covered, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 418 Vahl.); so,terram nox obruit umbris,
Lucr. 6, 864.—In partic., to bury, inter a dead body (perh. only post-Aug.), Tac. A. 1, 29 fin.:2.cadaver levi caespite obrutum est,
Suet. Calig. 59: cujus ossa in Vulcanali obruta sunt, Paul. ex Fest. s. v. statua, p. 290 Müll.: QVOD SE VOLVIT OBRI. Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 341.—To sink in the sea, cover with water:C.puppes,
Verg. A. 1, 69:quos Obruit Auster,
overwhelmed, sunk, id. ib. 6, 336:navem,
Dig. 9, 2, 29:obrutus adulter aquis,
Ov. Her. 1, 6:obruerit cum tot deus aequoris undis,
id. P. 3, 6, 29:vultus,
id. Tr. 1, 2, 34:Aegyptum Nilus,
Cic. N. D. 2, 52.—To sow seed; cover with earth:D.semina terrā,
Ov. R. Am. 173:milium,
Col. 11, 2, 72:lupinum,
id. 11, 2, 81:betam,
id. 11, 3, 42.—To overload, surfeit with any thing:II.se vino,
Cic. Deiot. 9. —Trop.A.To overwhelm, bury, conceal, put out of sight, abolish, consign to oblivion:2. B.ut adversā quasi perpetuā oblivione obruamus,
Cic. Fin. 1, 17, 57; cf.:ea quae umquam vetustas obruet aut quae tanta delebit oblivio?
id. Deiot. 13, 37; and:(sermo) nec umquam de ullo perennis fuit, et obruitur hominum interitu,
id. Rep. 6, 23, 25:talis viri interitu sex suos obruere consulatus,
to dim, cloud, destroy the glory of six consulships, id. Tusc. 5, 19, 56.—To overwhelm, overload, weigh down, oppress with any thing:C.criminibus obrutus atque oppressus,
Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20; so,copiā sententiarum atque verborum,
id. Tusc. 2, 1, 3:ambitione, et foro,
id. de Or. 1, 21, 94:aere alieno,
id. Att. 2, 1, 11; cf.faenore,
Liv. 6, 14; 35, 7:magnitudine negotii,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4.—To overcome, overpower, surpass, eclipse, obscure:famam alicujus,
Tac. Agr. 17:obruimur numero,
are outnumbered, Verg. A. 2, 424:obruit Idaeam quantum tuba Martia buxum,
Val. Fl. 1, 320:M. Brutus Vatinium dignatione obruerat,
Vell. 2, 69:Venus Nymphas obruit,
Stat. Achill. 1, 293.
См. также в других словарях:
noier — I. Un noier, Iuglans. Un vieil noier, Nux annosa, Iuuenal. Un lieu planté de noiers, ou noisetiers, Nucetum. II. Noier en l eauë, Submergere. Noier et envelopper quelqu un jusques à le faire mourir meschamment, Mergere vltimis suppliciis. Noié.… … Thresor de la langue françoyse
endebter — Endebter, Il vient de In et Debitum, quasi Indebitatus. S endebter, AEs alienum conflare, contrahere, facere: In aes alienum incidere. S endebter de plus en plus, Multiplicare aes alienum. Se fort endebter, AEris alieni multum contrahere. Estre… … Thresor de la langue françoyse